Wereldwijd lijkt zich de trend naar privaat-gestuurde gebiedsontwikkeling voor te doen, waarin marktpartijen verantwoordelijk zijn voor zowel grond-, vastgoed- als beheerexploitaties van gebieden, dit alles gefaciliteerd door gemeenten. In Nederland schuiven we ook langzaam in die richting. In privaat-gestuurde gebiedsontwikkeling gaat het o.a. om een formele ontvlechting van publieke en private rollen (bij overeenkomst), maar tegelijkertijd veel ‘informele’ interactie tussen de partijen. Volgens de Britse professor David Adams kunnen gemeenten de markt(partijen) faciliteren door 4 onderscheidbare rollen: vormgeven (inhoudelijk richting geven door middel van flexibele plannen), reguleren (regelgeving afstemmen op opgaven), stimuleren (fiscale/juridische/ financiële incentives) en activeren (netwerken voor maatschappelijk en politiek draagvlak). Gemeenten moeten eraan wennen dat beïnvloeding van projecten niet meer primair ligt in grondposities, maar in een complexe sturingsrol waarbij ook andere competenties horen zoals onderhandelen en netwerken. Belangrijk is dat gemeenten leren inzien dat ze onderdeel zijn ván de markt, en er niet boven of buiten staan. ‘Planners as market actors’ noemen Adams & Tiesdell (2010) dat, die in hun faciliterende rol de marktomgeving en marktpartijen (in)direct kunnen beïnvloeden. Daar hoort geheel volgens de Angelsaksische traditie geen actieve risicodragende mee-ontwikkelende gemeente bij.

Belangrijk is dat daarnaast de rol van ontwikkelaars in privaat-gestuurde gebiedsontwikkeling ook anders is dan men hier gewend is. Faciliterend grondbeleid vraagt van marktpartijen dat men over de kortetermijnhorizon van projectontwikkeling heen stapt. Het gaat om langetermijninvesteringen en commitment aan projecten waarin vraaggestuurd (maatschappelijk) ontwikkelen centraal staat. Het betrekken van bewoners en bedrijven is daarbij een cruciale rol geworden voor marktpartijen. Dit alles vraagt om financiële armslag en investeringen met meer eigen vermogen, zo leert de praktijk van de gebiedsontwikkeling in een land als Engeland, maar ook Amerika. Met het ‘investeringsperspectief’ wordt daar meer rendement gehaald dan het in Nederland overheersende ‘ontwikkelingsperspectief’. In deze landen zijn ontwikkelende beleggers actief die ontwikkelen voor de eigen portefeuille, ook op gebiedsniveau. Deze partijen zien hun vastgoed als belegging voor de lange termijn, en beheren soms zelf de openbare ruimte (binnen de kaderstellende voorwaarden van gemeenten), met als principe dat men zo ook beter kan sturen op waardecreatie en risicoreductie, zoals in Liverpool One. Hun financiële polsstok reikt dus verder dan het financieren van projecten en realiseren van winst bij verkoop van vastgoed wat gebruikelijk is in Nederland.

Heurkens, E. (2013). Een nieuwe rolverdeling: Privaat ‘in the lead’, publiek faciliteert, VHV Bulletin, 40 (3), 14-15. 

http://gebiedsontwikkeling.nu/artikel/11117-een-nieuwe-rolverdeling-privaat-in-the-lead-publiek-faciliteert